Nga Ali Xhumua, ish Mytfiu i Egjiptit
Tasavufi është rruga e edukimit të shpirtit dhe të sjelljes, me anë të së cilës besimtari arrin gradën e mirësisë (ihsanit) të përshkruar në hadith si: “Ta adhurosh Allahun sikurse ti e sheh Atë, sepse edhe pse ti nuk e sheh Atë, Ai sigurisht që të shikon ty”.
Tasavufi është një program edukimi, i cili synon pastrimin e egos (nefsit) nga të gjitha sëmundjet e saj, të cilat e mbajnë atë larg nga Krijuesi. Gjithashtu, me anë të kësaj rruge synohet rehabilitimi i të gjitha çrregullimeve të brendshme apo ato të sjelljes, të cilat kanë të bëjnë me marrëdhënien që njeriu ka me Allahun, njerëzit dhe veten e tij.
Rruga e Tasavufit mund të cilësohet si një medrese, ku përmbushet pastrimi i nefsit dhe formimi i sjelljeve të lavdëruara dhe në këtë pikë, mësuesi (shejhu) e drejton nxënësin (muridin) e tij.
Qenia njerëzore, për sa i përket natyrës së saj, vuan nga disa lloje sëmundjesh si mendjemadhësia, vetëpëlqimi, mashtrimi, koprracia, zemërimi, smira, etj. Allahu i Lartësuar thotë në Kuran: وَمَا أُبَرِّئُ نَفْسِي إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ إِلَّا مَا رَحِمَ رَبِّي إِنَّ رَبِّي غَفُورٌ رَحِيمٌ “Unë nuk e shfajësoj veten, sepse shpirti (i njeriut) është fort i prirur për të keqe, përveç atij që e mëshiron Zoti im”. (Jusuf, 12/53)
Pikërisht nga kjo, të parët tanë kuptuan domosdoshmërinë e një metode për edukimin e nefsit, pastrimin e tij nga sëmundjet, në mënyrë që ai më pas të përzihet me shoqërinë dhe të gëzohet me ecjen drejt Zotit të tij.
Rruga e Tasavufit duhet të jetë e cilësuar me veçoritë e mëposhtme:
E para: Të qëndruarit besnik ndaj Kuranit dhe Sunetit. Pra, kjo është rruga e sufistëve dhe refuzohet çdo gjë që bie ndesh me këto dy burime.
E dyta: Kjo rrugë nuk llogaritet si një rrugë e ndarë për mësimin e Sheriatit, porse konsiderohet si thelbi i tij.
Tasavufi na shfaqet në tre pika kryesore, për të cilat na nxit edhe Kurani Famëlartë.
1- Dhënia rëndësi e përkujdesjes për nefsin, vetëllogaria dhe pastrimi i tij prej papastërtive. Allahu thotë: وَنَفْسٍ وَمَا سَوَّاهَا (7) فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا (8) قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكَّاهَا (9) وَقَدْ خَابَ مَنْ دَسَّاهَا “Pasha shpirtin dhe Atë që e ka përsosur, duke ia bërë të njohur atij të keqen dhe të mirën. Vërtet, kushdo që e pastron shpirtin (nefsin) do të shpëtojë, ndërsa kushdo që e shtyp atë, do të dështojë.” (Shems, 91/7-10)
2- Shtimi i përmendjes së Allahut të Lartësuar. Ai thotë: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اذْكُرُوا اللَّهَ ذِكْرًا كَثِيرًا “O besimtarë, përmendeni shpesh Allahun”. (Ahzab, 33/41)
3- Asketizmi (zuhdi) në këtë botë, moslidhja fort pas saj dhe synimi i botës tjetër (ahiretit). Allahu thotë: وَمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا إِلَّا لَعِبٌ وَلَهْوٌ وَلَلدَّارُ الْآخِرَةُ خَيْرٌ لِلَّذِينَ يَتَّقُونَ أَفَلَا تَعْقِلُونَ “Jeta e kësaj bote është vetëm lojë dhe argëtim, kurse bota tjetër, pa dyshim që është më e mirë për ata që i frikësohen Allahut”. (En’am, 6/32)
Ishte prej udhëzimit të Profetit (a.s), që ta këshillonte çdo njeri për tu afruar tek Allahu (xh.sh) në bazë të ndërtimit të ndryshëm të personalitetit të gjithsecilit. Vjen dikush dhe i thotë atij: “O i Dërguar i Allahut, më trego mua diçka që më largon nga zemërimi i Allahut.” Ai (a.s) i tha: “Mos u zemëro!” Vjen dikush tjetër dhe i thotë: “Më thuaj diçka (një vepër) pas së cilës të përqendrohem fort”. Profeti (a.s) e këshilloi duke i thënë: “Gjuha jote vazhdimisht të jetë e lagur me përmendjen e Allahut (xh.sh)”.
Kishte prej sahabëve nga ata që falnin shumë namaz nate, disa të tjerë lexonin shumë Kuran disa të tjerë bënin shumë dhikr dhe jepnin shumë lëmoshë. Kjo nuk do të thotë të braktisësh diçka prej adhurimeve, porse këtu bëhet fjalë për një adhurim të posaçëm, të cilin e praktikon shumë ai person, që është futur në rrugën për të mbërritur te Allahu i Lartësuar.
Për këtë arsye edhe Xheneti ka disa dyer, porse fundi i tyre të dërgon përsëri në të njëjtin vend. Profeti (s.a.s.) thotë: “Për çdo grup njerëzish të veprave të mira ka një derë prej dyerve të Xhenetit, prej të cilës ata do të thirren. Për agjëruesit ka një derë që quhet Rejan.”
E njëjta situatë është edhe për rrugët e Tasavufit, në varësi të mësuesit apo nxënësit, ka prej tyre që i japin rëndësi agjërimit apo leximit të shumtë të Kuranit, porse ata nuk neglizhojnë veprat e tjera.
Këtu përmendëm Tasavufin e vërtetë, rrugën e tij të saktë, mësuesin e drejtë të kapur pas Kuranit dhe Sunetit dhe mësuam arsyen pse ekzistojnë shumë rrugë, si shkak i numrit të shumtë të metodave të edukimit dhe ndryshimit të rrugëve të mbërritjes te Zoti, porse ato bëhen një në qëllim, dhe ai është Allahu i Lartësuar.
Së fundmi i përgjigjemi atyre që thonë, pse nuk i mësojmë normat e sjelljes dhe pastrimin e nefsit direkt nga Kurani dhe Suneti? Kjo është një fjalë në dukje si mëshirë, por në kuptim si dënim, për arsye se ne nuk i kemi mësuar kushtet e namazit, sunetet e tij dhe gjërat e papëlqyeshme në të nëpërmjet leximit të Kuranit dhe Sunetit, por i mësuam të gjitha këto nga një shkencë e quajtur fikh (jurisprudencë islame), të cilën e formuan dijetarët e saj dhe deduktuan të gjitha këto dispozita nga burimet përkatëse.
Atëherë çfarë mbetet për dikë, që dëshiron ta mësojë fikhun dhe dispozitat e fesë direkt nga Kurani dhe Suneti, ndërkohë që nuk gjendet asnjë dijetar i cili pretendon ta mësojë fikhun direkt nga burimet e përmendura.
Gjithashtu, ka gjëra që nuk përmenden në Kuran dhe Sunet dhe ato duhen mësuar nga shejhu (mësuesi) përkatës dhe nga goja e tij dhe nuk është e drejtë, që për këto shkenca të themi se na mjafton Kurani dhe Suneti, siç është shembulli i shkencës së Texhvidit, në të cilën duhet të përdorim terminologjinë e saj specifike. P.sh.: “Medi lazim është 6 hareke”. Kush është ai që e quajti këtë zgjatje si të domosdoshme? Ata janë pra, dijetarët e kësaj shkence.
E njëjta gjë është edhe për shkencën e Tasavufit, shkencë të cilën e formuan dijetarët e saj që prej kohëve më të hershme, nga shekulli IV e deri në ditët tona. Në momentin kur u prishën kohërat, u prish edhe morali i njerëzve dhe kështu u prishën edhe disa nga rrugët e sufizmit dhe u lidhën pas gjërave të jashtme në kundërshtim me fenë e Allahut dhe kështu njerëzit menduan se ky ishte Tasavufi.
Shpresojmë të kemi sqaruar me ato që përmendëm kuptimin e Tasavufit, rrugën e tij, rolin e mësuesit të drejtë, arsyen e numrit të shumtë të rrugëve dhe pse ne i mësojmë normat e sjelljes dhe pastrimit të vetvetes nga kjo shkencë. E lusim Zotin të na japë të kuptuar të thellë ndaj çështjeve të fesë dhe Allahu është ai që çdo gjë e di më së miri./insi.al/
Përktheu: Aorel Senja
